Od indyferentyzmu do neopogaństwa. Oceny "warunków zastanych" w Polsce przez Romana Dmowskiego i Jana Stachniuka w świetle ich stosunku do religii katolickiej

"Celem artykułu jest prześledzenie i porównanie poglądów Romana Dmowskiego i Jana Stachniuka na problem wad narodu polskiego - powodujących według nich niż cywilizacyjny - oraz pokazaniu tychże poglądów w świetle postaw religijnych obu myślicieli. Zasadniczym jest tutaj spór nie tyle o naturę przywar narodowych - których katalog w obu przypadkach jest bardzo podobny- co ich źródło oraz zasięg społeczny. Mówiąc krótko, Dmowski uważał je za wykwit szlachetczyzny (spowodowanej systemem pańszczyźnianym), który z racji dominacji politycznej tego stanu stał się udziałem innych warstw. Stachniuk natomiast te same przywary uznawał za z gruntu ogólnonarodowe, a ich źródła upatrywał w „polskiej ideologii grupy"."(...